Dünyadaki toplumsal şartlar daha kaotik bir hal aldıkça, mevcut durumdan etkilenen atletlerin şartları da zorlaşıyor. Bir sebeple ülkelerinden göç etmek zorunda kalmış bu isimlerden olimpiyata katılma hakkı elde edenler, sekiz yıldır bir bayrak altında oyunlara katılabiliyor. Lakin bu bayrak ülkelerinin bayrağı değil, Olimpiyat Mülteci Takımı’nın bayrağı.
Olimpiyat bayrağı altındaki takım birinci olarak Rio 2016’da uzunluk gösterdi, ikinci olarak Tokyo 2020’ye katıldı. Bu iki tertipte grubun üyeleri bir madalya alamazken, Kamerun kökenli boksör Cindy Winner Djankeu Ngamba, Paris 2024’te elde ettiği bronz madalyayla mülteci ekibinin tarihindeki birinci madalyayı boynuna taktı. Fransa’nın başşehrinde, bu dezavantajlı küme için kıymetli bir tarihi eşik böylelikle aşılmış oldu. Rio’daki birinci mülteci grubunun üyelerinden olan ve Paris’teki oyunları Eurosport için takip eden Suriye kökenli eski yüzücü Yusra Mardini, tecrübelerini aktardı.
Mülteci Olimpiyat Kadrosu hakkındaki soruları yanıtlayan Mardini’nin röportajından öne çıkan kısımlar şöyle:
– ‘Mülteci’ denince neyi anlamalıyız tam olarak?
“Bence mülteci sözü, onu düşünen kişi bana ne söz ediyorsa odur. Ben başlangıçta, mülteci olmaktan utanıyordum. Şimdi 18 yaşındaydım ve mülteciliğin ne olduğu konusunda pek eğitimli değildim. İnsanların Olimpiyat Oyunları’nda yarışımın sebebinin bir yıl evvel ülkemde savaş olduğu için neredeyse hayatımı kaybediyor olmam olduğunu düşünmelerini istemedim.
Herkesin Olimpiyatlarda bahtımı denediğimi anlamasını istedim zira üç yaşımdan beri yarışıyordum. Mülteci sözü benim için yalnızca bir terim. Hiç kimse mülteci olduğu için bir şablona konulmamalı. Bu söz son birkaç yılda bana güç verdi ve artık ‘Tamam, ben bir mülteciyim ve bu beni durdurmayacak’ diye düşünüyorum.
Ben birebir şahısım, yalnızca farklı bir ülkedeyim ve her kaynağı daha yeterli olmak, lisan öğrenmek ve toplumun bir modülü olmak, havuzdaki ekip arkadaşlarımla arkadaş olmak için kullanacağım. Mülteci sözü bir şey tabir etmiyor ve kimse ona bu gücü vermemeli.”
– 2016’da Rio Olimpiyatları’na katılışınızı anlatır mısınız?
“Dürüst olmak gerekirse, inanılmazdı. 18 yaşındaydım, medyanın ilgisi çılgıncaydı. Kadronun varlığının ve Suriyeli bir yüzücünün Almanya’da olduğunun duyurulmasından sonra her şey değişti. Bir gecede 300 ila 400 e-posta aldık. Nitekim çılgıncaydı lakin her anından keyif aldım. Ve altın madalyanın inanılmaz olacağını lakin artık maksadımın bu olmaması gerektiğini anlamama yardımcı oldu. Zira benim mesajım ve hayatta yapmam gereken şey bundan çok daha büyük.
Rio Olimpiyatları mutlaka gözlerimi ve zihnimi açtı ve bunun artık yalnızca benim hayalim olmadığını anlamamı sağladı. Kadrosu izleyen ve bizden umut ve bildiri alan o kadar çok insan var ki. Dürüst olmak gerekirse inanılmaz bir olimpiyattı, bu da çok yardımcı oldu. Ve evet, gençtim. Sanırım pek çok insan medyayla nasıl konuşabildiğime hayran kaldı ve ben de bundan keyif aldım.”
– Yaşadığınız tecrübeden sonra, farklı insanları ve öyküleri temsil eden global bir azınlığın sesi oldunuz ve bize gelecekte rastgele birimizin mülteci olabileceğini hatırlattınız. Artık muhabir olarak çalıştığınız Eurosport’ta, dünyadaki rolünüzü nasıl görüyorsunuz?
“Bu benim için inanılmaz bir fırsat. Benim rolüm, bilhassa Mülteci Olimpiyat Grubu ve Olimpiyatlarla ilgili en heyecan verici kıssalar hakkında yerinde haber yapmak. Mülteciler ve sportmenler olarak yaptıklarımızı neden yaptığımız konusunda farkındalık yaratmak için sahiden heyecan verici bir vakit olacak.
Benim mesajım, bu kadro için kalbinizi ve zihninizi açabileceğiniz, nasıl yarıştıklarını izleyebileceğiniz ve öykülerini dinleyebileceğiniz bir vakit olduğu istikametinde. Bu noktaya gelmek için çok zorluk çektiler. Onları yarışırken görmek ve mülteci olmanızın hayal ettiğiniz şeyleri yapamayacağınız manasına gelmediğini tüm dünyaya göstermek beni heyecanlandırıyor.”
– Cindy Ngamba mülteci ekibinin birinci madalya sahibi oldu. Rio’da 6, Paris’te ise 37 kişi vardı. Hareket nasıl büyüyecek ve 2015 yılında Thomas Bach tarafından başlatılan projenin temel bahisleri neler?
“İlk madalyanın IOC’nin Rio 2016’dan bu yana üzerinde çalıştığı şeyin bir delili olduğunu düşünüyorum. Bu bizim çok önemli bir grup olduğumuzu ve herkesle tıpkı umut ve hayallere sahip olduğumuzu gösteriyor. Madalya için yarışmak istiyoruz. Cindy Olimpiyat Ruhunu temsil ediyor. İnanılmaz biri, olumlu ve nazik. Onu konuşurken gördüğünüzde, artık bir atlet olmasam bile, hayatta daha âlâ olmak için bana çok fazla motivasyon veriyor. İşte sporun gücü bu.
Bu genç mülteciler Cindy’yi izleyecek ve benim de onun üzere olabileceğimi düşünecekler. Grup için birinci madalyayı kazanmak sportmenlerin profilini katiyetle yükseltecektir. Bu kadro yalnızca üçüncü sefer var oldu ve şimdiden bir madalya elde ettik. Bu da gösteriyor ki herkes mülteci olabilir. Nereden geldiğinizin ya da kim olduğunuzun bir değeri yok.”
100 MİLYON BEŞERE MESAJ
– Olimpiyatlara katılmanın yalnızca bir madalya kazanmanın ötesine geçen bedeli hakkında pek çok tartışma yapıldı. Paris’te olmak 37 mülteci atlet için ne manaya geldi?
“Bence Mülteci Olimpiyat Takımı’nın Olimpiyatlarda olması sahiden çok kıymetli zira dünyaya, başımıza makus bir şey geldikten sonra hepimizin ayağa kalkabileceği bildirisini veriyorlar zira bu atletler buraya gelebilmek için nitekim şiddetli bir seyahatten geçtiler. Çarçabuk pes edebilirlerdi lakin ‘hey, ben yarışmak istiyorum, hayallerim için savaşmak istiyorum’ dediler. Gruba çok büyük hürmet duyuyorum. Bu tıpkı vakitte yerinden edilmiş 100 milyondan fazla beşere da bunu yapabilecekleri iletisini veriyor.”
“SPOR DEĞİŞİM İÇİN BİR ARAÇ”
– Afgan sprinter Kimia Yousofi resmi olarak delegasyonun bir modülü değildi zira bir bayanın spora katılması ahlaka karşıt bir davranış örneği olarak görülüyordu. 100 metre yarışının sonunda, üzerinde kalemle yazılmış dört söz bulunan bir pankart kaldırdı: “Eğitim, spor, haklarımız.” Bu manzara tüm dünyayı dolaştı. Değerli toplumsal ve siyasi problemlerin ele alınmasında sporun rolü nedir?
“Sporun ve Olimpiyat ruhunun gücünün inanılmaz olduğunu düşünüyorum zira spor ve eğitim el ele gidiyor. Bir sportmen olduğunuzda, her gün nasıl başarısız olacağınızı öğreniyorsunuz; hayatı nasıl yaşayacağınızı öğreniyorsunuz. Amaçlarınızın peşinden nasıl gideceğinizi öğreniyorsunuz. Benim için sporun yanında eğitim de çok değerli zira atletlerin meslek sahibi olması çok değerli.
Avukat, mühendis, sporcu ya da her ne olmak istiyorlarsa, tahminen de bir sanatçı olmayı hayal edebilmeleri herkes için olmalı. Bunun sahiden değerli olduğunu düşünüyorum zira spor ve eğitim el ele masraf ve eğitim size hayatta istediğiniz her şeyi başarmanız için temel sağlar. Spor birebir vakitte değişim için bir araç olabilir ve insanları bir ortaya getirir. Birlikte olduğumuzda çok daha güçlü oluyoruz ve dünya genelindeki sıkıntılara ait farkındalık yaratabiliyoruz.”